تفاوت مستند تجربی و مستند کلاسیک

مستند، به عنوان ژانری که به ثبت واقعیت می‌پردازد، طی سالیان دراز تحولات بسیاری را تجربه کرده است. یکی از مهم‌ترین این تحولات، ظهور و گسترش مستند تجربی در مقابل مستند کلاسیک است. هرچند هر دو نوع مستند به دنبال ثبت واقعیت هستند، اما در شیوه روایت، ساختار و هدف، تفاوت‌های قابل توجهی با یکدیگر دارند.

مستند کلاسیک( روایتی خطی و واقع‌گرا)

مستند کلاسیک به دنبال ارائه یک روایت خطی و منطقی از واقعیت است. در این نوع مستند، رویدادها به ترتیب زمانی رخ دادنشان و با استفاده از یک ساختار مشخص روایت می‌شوند. هدف اصلی مستندساز کلاسیک، ارائه یک تصویر شفاف و عینی از واقعیت است و به همین دلیل، از تکنیک‌هایی مانند مصاحبه، تصاویر آرشیوی و صداگذاری مستقیم استفاده می‌شود. در مستند کلاسیک، واقعیت به عنوان چیزی عینی و قابل اندازه‌گیری در نظر گرفته می‌شود و مستندساز تلاش می‌کند تا این واقعیت را بدون هیچگونه دخالت شخصی به مخاطب منتقل کند.

ویژگی‌های اصلی مستند کلاسیک:

• روایت خطی: رویدادها به ترتیب زمانی رخ دادنشان روایت می‌شوند.
• واقع‌گرایی: تلاش برای ارائه یک تصویر عینی و بی طرف از واقعیت.
• ساختار مشخص: وجود یک ساختار مشخص و منظم در روایت.
• استفاده از مصاحبه و تصاویر آرشیوی: این عناصر برای تأیید حقایق و ارائه اطلاعات استفاده می‌شوند.
• صداگذاری مستقیم: صدای طبیعی و محیطی برای افزایش حس واقع‌گرایی به کار می‌رود.

مستند تجربی( فراتر از واقعیت)

مستند تجربی، برخلاف مستند کلاسیک، به دنبال شکستن قواعد و قراردادهای سنتی مستندسازی است. این نوع مستند، واقعیت را نه به عنوان چیزی عینی، بلکه به عنوان یک ساخت اجتماعی و فرهنگی در نظر می‌گیرد. مستندسازان تجربی به جای ارائه یک تصویر عینی از واقعیت، به دنبال ایجاد یک تجربه حسی و احساسی هستند. آن‌ها از تکنیک‌های مختلفی مانند مونتاژ غیرخطی، صداگذاری تجربی، انیمیشن و سایر تکنیک‌های بصری و صوتی استفاده می‌کنند تا به مخاطب اجازه دهند تا به روشی شخصی و منحصر به فرد به واقعیت نگاه کند.

ویژگی‌های اصلی مستند تجربی:

• روایت غیرخطی: رویدادها به صورت نامنظم و گاه به صورت موازی روایت می‌شوند.
• سبک‌گرایی: واقعیت به عنوان یک ساخت اجتماعی و فرهنگی در نظر گرفته می‌شود و امکان تفسیرهای مختلف از آن وجود دارد.
• ساختار شکسته: ساختار فیلم ممکن است بسیار پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی باشد.
• استفاده از تکنیک‌های تجربی: مونتاژ غیرخطی، صداگذاری تجربی، انیمیشن و سایر تکنیک‌های بصری و صوتی برای ایجاد یک تجربه حسی و احساسی استفاده می‌شود.
• شخصی بودن: اغلب مستندهای تجربی، تجربه‌ای شخصی از کارگردان را به تصویر می‌کشند.